Risaeðlulagið

Risaeðlulagið er í raun byrjunin á þessu verkefni. Forsagan er sú að það var pólskur drengur á deildinni hjá mér. Hann var þriggja ára á þeim tíma. Hann var lítill gaur sem elskaði ofurhetjur og risaeðlur. Það var greinilegt að hann hafði ekki mikinn áhuga á því að syngja og fannst ekki gaman í þeim stundum þegar var sungið hvað mest. Hann þrábað mig um að syngja risaeðlulag í samverustund. Ég kunni ekkert slíkt, og hvernig sem ég leitaði fann ég ekkert sem mér fannst henta. Því settist ég niður og samdi risaeðlulagið. Frá fyrstu stundu náði ég að fanga athygli drengsins. Það sem gerðist svo í kjölfarið var að hann fór að hafa gaman af söngstundum, fór að syngja með, læra lög og aðra söngtexta, þótt að risaeðlulagið hafi verið uppáhalds. Það sem mikilvægast var að þarna var komið áhugasvið og kennsluefni sem gerði það kleift að ræða um textann, spyrja spurninga og örva orðaforða drengsins og allra hinna barnanna á deildinni samtímis. Ég hugsaði strax með mér hversu öflugt kennsluefni lagið var og þar með fæddist hugmyndin um að nýta lög sem kennsluefni fyrir ísl2 börn.

Þegar textinn var saminn þá var hugsunin á bak við hann að hafa hann auðskilinn, sjónrænan, eins rétt settan upp setningarfræðilega og hægt væri, nóg af upphrópunum svo öll börn geti verið virkir þátttakendur í stundinni sjálfri og að lokum var mikilvægt að textinn væri fullur af húmor til að ná til barnanna.

Þar sem orðaforði er kjarni tungumálsins og grunnur af öllu námi framtíðarinnar er í raun mikilvægt að allt það sem leikskólakennarar gera inná leikskóladeild taki mið af því að börnin læri orðaforða. Því var mikilvægt þegar lagið var samið að orðaforðinn væri þannig að börnin gætu auðgað orðaforða sinn, en þó þannig að hann væri auðskilin þannig að hann henti öllum börnum deildarinnar, ekki einungis þeim sem hafa góðan málskilning. Orðaforði er flókinn því til þess að bæta við orðaforða sinn þurfa einstaklingar sem dæmi að eiga í samskiptum við aðra, lesa eða syngja. Allar þessar athafnir krefjast þess að kunna ákveðinn orðaforða fyrir. Því getur sameiginlegur orðaforði deildarinnar veitt máltöku ísl2 barna ákveðið tækifæri (Hrafnhildur Ragnarsdóttir,2018, Sigríður Ólafsdóttir og Baldur Sigurðsson, 2017, bls. 15–16). Hjördís Hafsteinsdóttir og félagar (2022) segja að jafningjasamskipti séu mikilvæg fyrir ung börn til að ná tökum á tungumálinu. Þar sem risaeðlur eru vinsælt viðfangsefni ungra barna og mörg þeirra heillast af þeim getur verið mikilvægt að gefa ísl2 börnunum tækifæri til þess að geta tjáð sig um risaeðlur á íslensku við félaga sína sem leiðir oftar en ekki til áframhaldandi samskipta. Það getur gefið þeim tækifæri til samskipta og að byggja upp vinasambönd við önnur börn sem getur verið lykilþáttur í íslenskri máltöku barnanna.

Þegar textinn var saminn var sérstaklega reynt að koma orðum sem hafa hljóðin [ð] og [þ] þar sem það eru hljóð sem pólsk börn eiga oft í vandræðum með að bera fram. Eins og fram hefur komið geta pólsk börn átt erfitt með framburð á t.d. [ð], [þ],  , [ɛ], [ɣ]  hljóðum. Í flestum tilvikum rugla þau saman ákveðnum íslenskum sérhljóðum við álíka pólska sérhljóða. Það er þó ekki einungis einstök hljóð sem geta reynst erfið heldur er það framburður almennt sem getur vefst fyrir þeim (Edda Rún Knútsdóttir o.fl. 2008 og Dorota Albo Artur Rajter, munnleg heimild, 20.mars 2023).